Ακτινογραφία, υπέρηχος, υπερηχογράφημα, triplex, οστεοπόρωση, μέτρηση οστικής μάζας, ψηφιακή μαστογραφία.
Τα όργανα τα οποία ελέγχονται στο υπερηχογράφημα τραχήλου είναι ο θυρεοειδής, οι σιελογόνοι αδένες και οι λεμφαδένες του τραχήλου. Οι κυριότερες παθήσεις που ελέγχουμε στο θυρεοειδή είναι η βρογχοκήλη, οι όζοι του θυρεοειδούς και οι θυρεοειδίτιδες. Επειδή είναι πολλές φορές δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους καλοήθεις από τους κακοήθεις όζους με την βοήθεια των υπερήχων γίνεται παρακέντηση αυτών (FNA). Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αναδεικνύει τους όζους σε ποσοστά που αγγίζουν το 100%. Οι παραθυρεοειδείς αδένες βρίσκονται κάτω από τον θυρεοειδή και με τους υπερήχους μπορούμε να αναδείξουμε τα αδενώματα αυτών. Οι σιελογόνοι αδένες ( παρωτίδες, υπογνάθιοι) ελέγχονται με μεγάλη αξιοπιστία και κυρίως οι σιελαδενίτιδες και οι λιθιάσεις αυτών. Νεοπλασίες των παρωτίδων και των υπογναθίων σιελογόνων αδένων αναδεικνύονται με μεγάλη ακρίβεια με τους υπερήχους. Οι λεμφαδένες του τραχήλου, ιδίως οι διογκωμένοι εξ αυτών αναδεικνύονται εύκολα με τους υπερήχους. Υπάρχουν όμως σε πολλές περιπτώσεις αδυναμία διακρίσεως μεταξύ φλεγμονών και κακοήθων λεμφαδένων με αποτέλεσμα να καταφεύγουμε σε βιοψία αυτών. Εμβρυικά υπολείμματα όπως η κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου και οι βραγχιακές κύστεις αναδεικνύονται με μεγάλη αξιοπιστία με τους υπερήχους
Στο υπερηχογράφημα της άνω κοιλίας τα όργανα που εξετάζονται είναι το ήπαρ, οι χοληφόροι οδοί, η χοληδόχος κύστη, το πάγκρεας, οι νεφροί, ο σπλήνας, η κοιλιακή αορτή ενώ με τις κεφαλές υψηλών συχνοτήτων (10 MHz) μπορούμε να εξετάσουμε τον πεπτικό σωλήνα (όχι όμως με την αξιοπιστία άλλων εξετάσεων όπως πχ η γαστροσκόπηση και η κολονοσκόπηση) όπως επίσης και το κοιλιακό τοίχωμα.
Η αξιοπιστία των υπερήχων της άνω κοιλίας σε έμπειρους χειριστές πχ στο ήπαρ πλησιάζει αυτών άλλων μεθόδων όπως η αξονική τομογραφία (CT) και ο μαγνητικός συντονισμός (MRI) *
Οι πιο συχνές καλοήθεις βλάβες που ανιχνεύονται με τους υπερήχους στο ήπαρ είναι η λιπώδης διήθηση ( αύξηση λίπους στα ηπατικά κύτταρα), οι κύστεις και τα αιμαγγειώματα, ενώ πιο σπάνια είναι τα αποστήματα και οι κακοήθεις βλάβες (πρωτοπαθείς όγκοι και μεταστάσεις). Οι υπέρηχοι επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση της κίρρωσης του ήπατος.
Οι λίθοι της χοληδόχου κύστεως είναι μία συχνή πάθηση και οι υπέρηχοι αποτελούν την καλύτερη μέθοδο για την ανάδειξη αυτών. Η φλεγμονή του τοιχώματος της χοληδόχου κύστεως (χολοκυστίτιδα) αναδεικνύεται επίσης εύκολα με τους υπερήχους.
Το πάγκρεας (με εξαίρεση του παχύσαρκου ασθενούς) είναι ένα όργανο που επίσης εξετάζεται με μεγάλη αξιοπιστία με τους υπερήχους, ιδίως για την ανίχνευση της παγκρεατίτιδας και του καρκίνου. Πολλές φορές όμως λόγω του αέρα που υπάρχει στο στομάχι και στο έντερο είναι δύσκολο να το ανιχνεύσουμε (μια και οι υπέρηχοι ανακλώνται εξ ολοκλήρου από τον αέρα) με αποτέλεσμα να καταφεύγουμε σε άλλες μεθόδους προκειμένου να το εξετάσουμε με αξιοπιστία. Η πλήρωση του στομάχου με νερό μπορεί να βοηθήσει στην απεικόνιση του παγκρέατος στην περίπτωση που υπάρχει αρκετός αέρας στο έντερο επειδή το πάγκρεας βρίσκεται ακριβώς πίσω από το στομάχι και το νερό είναι καλός αγωγός των υπερήχων.
Οι πιο συχνές παθήσεις των νεφρών που ελέγχουμε με τους υπερήχους είναι οι λίθοι (προκαλούν διάταση του πυελοκαλυκικού συστήματος) και οι κύστεις. Οι νεοπλασίες των νεφρών αναδεικνύονται αξιόπιστα με τους υπερήχους και δύσκολα διαφεύγουν, ενώ η αναγνώριση εστιών πυελονεφρίτιδος απαιτεί εμπειρία. Η διάγνωση της οξείας και της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας γίνεται σχετικά εύκολα με τους υπερήχους.
Ο σπλήνας εξετάζεται πιο δύσκολα συγκριτικά με τα άλλα όργανα γιατί είναι κρυμμένος πίσω από τις κατώτερες θωρακικές πλευρές. Η βαθειά όμως εισπνοή βοηθά να τον εξετάσουμε γιατί συσπάται το διάφραγμα και ο σπλήνας έρχεται πιο χαμηλά και απεικονίζεται καλύτερα. Κυρίως μας αφορά το μέγεθός του που αυξάνεται σε παθήσεις του αίματος και στην πυλαία υπέρταση (πάθηση του ήπατος).
Στους όγκους που ανιχνεύουμε στα συμπαγή όργανα της άνω κοιλίας (ήπαρ, πάγκρεας, νεφρούς, σπλήνας) είναι πολλές φορές δύσκολο να διευκρινίσουμε αν είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να βοηθήσουμε εξετάζοντας την αγγείωση του όγκου με triplex. Η βιοψία των οργάνων με βελόνα και λήψη υλικού είναι επίσης μία μέθοδος που χρησιμοποιούμε με τους υπερήχους προκειμένου να γίνει ταυτοποίηση μιας βλάβης.
Ο έλεγχος του οπισθοπεριτοναϊκού χώρου με τους υπερήχους δεν είναι πάντα εύκολος, ιδίως αν ο σωματότυπος του ασθενούς δεν βοηθάει (υπέρβαρος εξεταζόμενος) ή παρουσία μεγάλης ποσότητας κοπράνων ή αέρα στο έντερο του εξεταζόμενου. Αν όμως λείπουν οι δύο αυτοί παράγοντες μπορούμε να ελέγξουμε το ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής ή διογκωμένους λεμφαδένες.
Βλάβες στα επινεφρίδια επίσης ανιχνεύονται όπως καιη οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση , σε αρκετές περιπτώσεις.
Η περιτοναϊκή κοιλότητα ιδίως σε αδύνατα άτομα εξετάζεται με μεγάλη αξιοπιστία με τους υπερήχους, έτσι μπορούμε να αναδείξουμε την ύπαρξη ασκιτικού υγρού, φλεγμονές του εντέρου (σκωληκοειδίτιδα ή εκκολπωματίτιδα) ή ακόμα και κακοήθεις όγκους του εντέρου.
Στα κοιλιακά τοιχώματα οι υπέρηχοι μπορούν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη λιπωμάτων ή να αναδείξουν κήλες ( ομφαλοκήλη, βουβωνοκήλη).
Τέλος οι υπέρηχοι μπορούν να ανιχνεύσουν την ύπαρξη υγρού στις υπεζωκοτικές κοιλότητες ή ακόμα και στο περικάρδιο.
Με την βοήθεια των υπερήχων μπορούν να γίνουν με χρήση ειδικών βελονών βιοψίες των οργάνων της κοιλίας ή να παροχετευθούν με ειδικούς καθετήρες συλλογές εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας.
Προετοιμασία του ασθενή για υπερηχογραφημα Άνω κοιλίας
Πρέπει να είστε νηστικός/η τουλάχιστον έξι ώρες πριν την εξέταση.
Είναι καλό από την προηγουμένη μέρα να αποφύγετε τροφές με κυτταρίνη, όπως χόρτα, όσπρια, λαχανικά και φρούτα, καθώς και γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι).
Ελεύθερα κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, ζυμαρικά.
*R.A. Kane, H.E. Longmaid and P. Costello et al., Noninvasive imaging in patients with hepatic masses: A prospective comparison of ultrasound, CT and MR imaging
RSNA Scientific Program 1993
Στο υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας ελέγχουμε τα όργανα της κάτω κοιλίας και κυρίως την ουροδόχο κύστη, την μήτρα και τις ωοθήκες και τον προστάτη.
Τα πιο συχνά ευρήματα της ουροδόχου κύστης είναι το θήλωμα και οι κυστίτιδες, όπως και η κύστη εκ προσπαθείας (που προκαλείται από την υπερτροφία του προστάτη).
Από την μήτρα συχνά ευρήματα είναι τα ινομυώματα, ενώ με μεγάλη αξιοπιστία απεικονίζεται το ενδομήτριο.
Από τις ωοθήκες συχνότερα απαντώνται οι κύστεις, η πάχυνση του τοιχώματος των οποίων αναδεικνύεται με μεγάλη ακρίβεια με τους υπερήχους, έτσι ώστε σε ορισμένες περιπτώσεις να συνεχίζεται ο έλεγχος και με άλλες απεικονιστικές μεθόδους, ώστε να μην διαφύγει μία κακοήθεια.
Οι φυσιολογικές σάλπιγγες δεν φαίνονται στους υπερήχους. Εάν όμως αυτές διογκωθούν (υδροσάλπιγγα , πυοσάλπιγγα ) απεικονίζονται με μεγάλη ακρίβεια.
Με τους υπερήχους κάτω κοιλίας μπορούμε να προσδιορίσουμε μόνο την υπερτροφία του προστάτη, ενώ ο καρκίνος δεν αναδεικνύεται με τους υπερήχους κάτω κοιλίας. Ο βαθμός της υπερτροφίας επηρεάζει το υπόλειμμα ούρων που ανευρίσκεται στην κύστη, στην μετά ούρηση εξέταση.
Εάν προκύψουν ευρήματα στην εξέταση της κάτω κοιλίας ο έλεγχος μπορεί να συμπληρωθεί με ενδοκολπικό ή διορθικό υπερηχογράφημα.
Προετοιμασία του ασθενή για υπερηχογραφημα Κάτω κοιλίας : 2 ώρες πριν την εξέταση πρέπει να πάρετε 5-6 ποτήρια υγρών (νερό, χυμό μη ανθρακούχο κλπ) ώστε να γεμίσει η ουροδόχος κύστη (δεν πρέπει να ουρήσετε πριν την εξέταση).
Η οστεοπόρωση είναι μία σταδιακά εξελισσόμενη πάθηση η οποία οφείλεται σε αραίωση της πυκνότητας των οστών με αποτέλεσμα να γίνονται εύθραυστα και να υφίσταται μεγαλύτερος κίνδυνος πρόκλησης καταγμάτων (σπονδύλων, ισχίων, πλευρών και αντιβραχίου).
Είναι συνήθης πάθηση η οποία εμφανίζεται περίπου στο 40% του γυναικείου πληθυσμού. Στις περισσότερες περιπτώσεις η οστεοπόρωση δεν προειδοποιεί και ο πόνος που αναφέρουν οι γυναίκες εμφανίζεται όταν η νόσος είναι ήδη προχωρημένη από τα κατάγματα που έχουν προκληθεί. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτροπή της εξέλιξής της.
Οι παράγοντες κινδύνου που ενοχοποιούνται ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη της νόσου είναι
Α) η ηλικία-όπου κατά την εμμηνόπαυση τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλά,
Β) το θετικό οικογενειακό ιστορικό ανάπτυξης καταγμάτων,
Γ) η πρόωρη εμμηνόπαυση ( σε ηλικία 30-35 έτη)
Δ) το κάπνισμα,
Ε) η διατροφή μειωμένης πρόσληψης ασβεστίου,
Στ) η λήψη φαρμάκων ( για το θυρεοειδή, αντιπηκτικά, στεροειδή) και
Ζ) οι παθήσεις του μεταβολισμού και των ενδοκρινών αδένων.
Υπάρχουν και ορισμένοι παράγοντες όπως η σωστή διατροφή και η καθημερινή άσκηση οι οποίοι – σύμφωνα με πολλές μελέτες – φαίνεται να δρουν προστατευτικά στην πρόληψη της νόσου.
Η αντίληψη που επικρατούσε παλαιότερα, ότι η οστεοπόρωση αποτελούσε μία πάθηση που ήταν αναμενόμενη στις γυναίκες προχωρημένης ηλικίας έχει πλέον σήμερα ανατραπεί. Τα τελευταία χρόνια με τις εξελίξεις της επιστήμης και τις καινοτομίες της τεχνολογίας στα συστήματα μέτρησης οστικής πυκνότητας έχουμε τη δυνατότητα της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης της οστεοπόρωσης, αλλά και τη θεραπεία της νόσου.
Παράλληλα ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα της νέας τεχνολογίας είναι ότι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ποιες γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν οστεοπόρωση δεκαετίες πριν η νόσος εμφανισθεί. Η κλινική αυτή εφαρμογή παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου αποφεύγοντας τις δραματικές συνέπειες (άλγος, κατάγματα, μόνιμη αναπηρία) που προκαλεί η προχωρημένη μορφή οστεοπόρωσης.
Πρόσφατα, στο ιατρείο μας εγκαταστάθηκε πρωτοποριακής τεχνολογίας Ψηφιακό Σύστημα Μέτρησης Οστικής Πυκνότητας του οίκου GE τύπου LUNAR PRODIGY. Το σύστημα αυτό μπορεί να πραγματοποιήσει σε ελάχιστο χρόνο, με την πρωτοποριακή τεχνική SmartFan, εξέταση οσφυϊκής μοίρας σπονδυλικής στήλης, ισχίου, πηχεοκαρπικής και ολόσωμη μέτρηση οστικής πυκνότητας με εξαιρετικά χαμηλή δόση ακτινοβολίας – λιγότερο από 1/100 από τη δόση που απαιτείται για μία ακτινογραφία θώρακος. Ως εκ τούτου μπορούν τακτικά να επανελέγχονται οι ασθενείς για την ανταπόκρισή τους στη θεραπεία. Όλα τα αποτελέσματα των εξετάσεων αποθηκεύονται σε ψηφιακή μορφή και είναι διαθέσιμα για συγκριτική μελέτη σε κάθε επανέλεγχο. Μια άλλη εφαρμογή αυτού του συστήματος μέτρησης οστικής πυκνότητας είναι το σύστημα υποβοηθούμενης διάγνωσης από ηλεκτρονικό υπολογιστή , (CAD) , το οποίο ελέγχει κατ’ αρχήν την ποιότητα της εξέτασης (σωστή θέση εξεταζομένου , περιοχή εξέτασης , ανάλυση δεδομένων κτλ) και επιπλέον αναλύει την πιθανότητα κατάγματος στην εξεταζόμενη περιοχή .
Μια άλλη σημαντική κλινική εφαρμογή που παρέχει το σύστημα μέτρησης οστικής πυκνότητας PRODIGY και εφαρμόζεται στο ιατρείο μας είναι η μέτρηση της ποσότητας λίπους/μυϊκής μάζας (Body composition). Με την εξέταση αυτή μπορούμε να προσδιορίσουμε με μεγάλη ακρίβεια την αναλογία του λίπους σε σχέση με τους υπόλοιπους ιστούς σε συγκεκριμένο σημείο ή και σε ολόκληρο το σώμα. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος εφαρμόζεται με υψηλής ακρίβειας αποτελέσματα σε υπέρβαρους ασθενείς, σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, σε υπερτασικούς και καρδιαγγειακούς ασθενείς αλλά και σε υγιή άτομα τα οποία φροντίζουν τη διατροφή τους και τη σωματική τους κατάσταση.
Το κέντρο μας έχει τη δυνατότητα για την διενέργεια λιπομέτρησης με την μέθοδο DEXA.
Εκτός της εξέτασης για την μέτρηση οστικής πυκνότητας, στην οποία, ήδη, εφαρμόζεται η μέθοδος DEXA, πρόσφατα εφαρμόσθηκε η ίδια μέθοδος και στην εξέταση μέτρησης του λιπώδους ιστού.
Με την συγκεκριμένη μέθοδο αναλύεται όλη η σύσταση του σώματος με ακτίνες «Χ» διπλής ενέργειας και μάλιστα με ελάχιστη ακτινοβολία, ήτοι μόλις το 1/10 της ακτινοβολίας που λαμβάνουμε από μια ακτινογραφία θώρακος.
Η εξέταση περιλαμβάνει την μέτρηση του σωματικού λίπους αλλά και του μη λιπώδους ιστού ξεχωριστά (μύες, νερό, συνδετικό ιστό) καθώς και την εκτίμηση με αντικειμενικό τρόπο της κατανομής λίπους στο σώμα.
Η μέθοδος DEXA αποτελεί την πιο αξιόπιστη μέθοδο λιπομέτρησης και ανάλυσης της σύστασης του σώματος και μπορεί να πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον σήμερα, από μόλις δύο – τρία διαγνωστικά κέντρα σε ολόκληρη την Αττική.
Να σημειωθεί τέλος ότι μολονότι ή εξέταση αυτή θεωρείται ιδιαίτερα ακριβή, καταφέραμε να την κρατήσουμε σε λογικά επίπεδα.
